Why do we talk to ourselves in ways that we would never consider speaking to others?

Als ik de mail openvouw, staart de vraag me met grote ogen aan. Alsof die mijn aandacht wil. Vraagt dat ik over hem of haar – ik mag kiezen! – nadenk en een antwoord verzin.

Ja, waarom eigenlijk? Waarom zijn we milder voor anderen dan voor onszelf? Uiten we hardere kritiek op onszelf dan op onze vrienden en geliefden? Waarom laten we ons soms klein-eren door onze innerlijke criticus? Neerhalen en krimpen. Door een rechter binnenin, een strenge rechter. Streng als de meester uit het derde leerjaar. Een stem die zich niet alleen regelmatig verheft, maar je ook op de vingers slaat. Met een lat nog wel en dat doet pijn. Die aan je haren trekt tot je niet meer kan.

Ik weet niet waarom het zo is, maar de stem is er wel. Een irritante criticaster soms, die me uitfoetert als ik weer iets laat vallen of zelf onderuit ga en enkele botten breek. Als ik een fout bedrag overschrijf of iets vergeet dat wel degelijk op het boodschappenlijstje staat. Als ik te snel reageer of een naaste ontgoochel. Als …

Maar, sust Brené Brown, die stem wil je helemaal niet onderuit halen. Hij of zij wil je alleen maar helpen. Bedoelt het goed en heeft het beste met je voor. Alleen zie je dat niet. Omdat je je criticus niet helemaal begrijpt. Want zelfkritiek is eigenlijk niet meer dan een automatische reflex op gevaar. Een overblijfsel uit de tijd dat we moesten rennen voor ons leven, weg van de wilde dieren. Nu zijn het niet langer de wolven die ons opjagen, maar sociale verwachtingen en bedreigingen van ons zelfbeeld. Aanvallen dus op wie we zijn of denken te moeten zijn. Een teleurstelling of tegenslag, een afwijzing, een stommiteit, een verkeerde beslissing, een onhandigheid bijvoorbeeld. Al wat niet strookt met wat je voor ogen had. Je innerlijke criticus probeert je ertegen te beschermen, maakt je erop attent. Hij wil je gedrag bijsturen, het corrigeren. Constructief dus, niet destructief. Hij wil dat je veilig bent. Je veilig voelt en niet meer moet vechten of vluchten voor wat dan ook. Maar, natuurlijk, als we onze pijlen op onszelf richten, zijn we tegelijk jager en prooi en dat compliceert een en ander.

Wat je dus nodig hebt, zegt Brown, is ‘self-compassion’. Geen zelfmedelijden, geen zelfbeklag, maar een soort mededogen. Een mild meevoelen met je innerlijke criticus. Mildheid dus. En empathie. Mindful accepteren wat is. Meevoelen. En dan, indien nodig, actie ondernemen. Dat doe je toch ook als je kind van de schommel valt en zijn pols breekt. Of als je puber met zijn hoofd tegen de muur loopt en het even niet meer weet. Dat doe je met alle mensen om wie je geeft. Dus waarom niet bij jezelf?

Die mildheid tegenover jezelf is nodig voor je emotioneel welzijn, zegt Brené Brown. Voor je welbevinden. En als je je innerlijke criticus zo benadert, wordt hij een vriend. Iemand die je kwetsbaarheid en imperfecties kent, maar voorzichtig zegt wat hij denkt. Die je zal helpen groeien. Je zal doen zwellen in plaats van krimpen. Je sterkere vleugels zal geven. Om met ‘power’ en durf uit te slaan.

Een beetje mildheid dus.