Als ik vandaag terugblik, zie ik heel duidelijk dat mijn ouders geen goed huwelijk hadden. En op de minst goede manier gescheiden zijn. Strijdend. Met veel modder gooien langs beide kanten en touwtrekken aan de kinderen. Ze hebben nooit gezegd dat het hen speet. Of dat ze er iets positiefs uit hebben geleerd. Ik heb het daar bij momenten nog altijd moeilijk mee.

Het kan gelukkig ook anders. Dat las ik online in enkele fragmenten uit Turn. The journal of an artist (1986) van Anne Truitt, Amerikaans psychologe en minimalistisch kunstenaar. Ze trouwde uit liefde met een journalist, kreeg drie kinderen en scheidde weer. Zoals dat toen ging, was het leeuwendeel van de opvoeding voor haar. Maar toen haar ex-man jaren later stierf en ze helemaal ‘single mum’ werd, kreeg ze het lastig. Het zette haar aan het denken. Over kunst en leven. Over haar kinderen, haar huwelijk, haar scheiding. Ze heeft er veel positieve dingen van geleerd, zegt ze. En dat weerspiegelt zich in haar werk, dat zich heen en weer beweegt tussen houden van en verliezen, tussen wat is en wat niet, tussen wat nooit was en nooit zal zijn.

Omdat er in die ‘journal’ enkele mooie, milde gedachten over het huwelijk zitten – die ik graag wil delen -, heb ik ze hieronder vrij vertaald.

Als ik rouw, is het om wat hij en ik nooit hadden: dat mooie, vervullende vertrouwen dat ontstaat als je onnoembare kleine dingen aan elkaar toevertrouwt en met elkaar deelt. Vier handen die samen weven aan vertrouwen, nu eens trillend, dan weer vastberaden, nu eens boven en dan weer onder het raster, tot een patroon dat man én vrouw verrast. Ik mis die verrijkende, dubbele ervaring die vertrouwen genereert, het eb en vloed, van afstand nemen en reflectie, van gevoed en vergroot en bevestigd worden door de zoete eenheid van vertrouwde lichamen – in aanraking en geur, als de getijden op zee.

Ik rouw omdat ik niet in staat was mezelf open te stellen en toe te vertrouwen. Ik wou dat ik meer moed had gehad, met het risico op afwijzing, uitwijzing zelfs – kwetsbaar en naakt. ‘Wou’ is een vreselijk woord, vooral als je het linkt aan ‘had gehad’, omdat het dan iets in het leven roept dat je nooit zo zou hebben bedacht, maar dat zo effectief en onherroepelijk definitief is dat het echt gebeurd lijkt.

Ik rouw om wat ik niet wist toen hij en ik nog getrouwd waren: dat eerlijkheid en openheid tussen twee mensen broodnodig zijn om wederkerigheid te creëren. Om vanuit het niets de ruimte te vullen met een nieuwe vorm. Toen ik zag hoe de Australische eucalyptusboom zijn nieuwe takken de wereld in duwde, begreep ik hoe een huwelijk kan werken:

een knop duwt zich ergens tussen takken naar buiten en terwijl die uitgroeit tot een nieuwe tak, bedekt boomschors zachtjes die ruwe verbinding. Het brengt de andere takken naadloos samen en vergroot zo de amplitude van de hele boom. En die bast zit vol kleur: paars, geelbruin, roze, violet. In de verbinding zit de warmte.

Ik heb spijt dat ik die waarheid zo laat inzag. Het ironische is dat ik die eigenlijk leerde van mijn kinderen. Toen ik hen alleen opvoedde. De loyaliteit van hun affectie en de openheid van hun hartjes gaven mij beetje voor beetje de emotionele moed die ik voordien ontbrak.

uit Turn. The journal of an artist.

Anne Truitt, Perception and reflection