9 ~ kunst kijken door een gaatje

“Als ge van ze leven in de Drôme Provençale passeert …,” (naar Willem Vermandere)

Romaanse kerkjes en abdijen trekken aan ons. Als magneten. En als we in de zomer naar het zuiden trekken, staat er meestal wel iets van die bouworde op onze bucketlist. We houden van de verstilde sfeer, de sobere materialen, de heldere architectuur. Van hoe het licht naar binnen valt en transformeert in iets bovenaards.

En zo gebeurde het dat we in de zomer van 2013, met ons busje toerend door de Drôme Provençale, neerstreken in het lieflijke Grignan, een klein dorpje met een prachtig kasteel op een rots. Enkele weken voordien had de echtgenoot een lovend artikel gelezen over het kunstwerk dat de Belgische kunstenares Ann Veronica Janssens in de Chapelle Saint-Vincent had gemaakt en hij wilde dat graag met eigen ogen zien.

De kunstenares mocht eerder dat jaar met meer dan 200000 euro in het kerkje aan de slag. De nasleep van een wedstrijd over kunstintegratie in Romaanse kerken, zegt ze ergens in een interview. Het artikel in dS Magazine was lyrisch en vol superlatieven over haar ingreep. Over de schoonheid ervan, over het speelse kleurenspel.

De idee is even simpel als geniaal. In de vier “grote” raamopeningen van de kapel werden glazen platen – de kunstenares noemt ze monolieten – van 10 cm dik geplaatst, elk in een andere kleur. Rond die gekleurde glasplaten stroomt nog een streepje ongekleurd daglicht naar binnen en de nodige verse lucht. De monolieten zelf rusten zo’n 25 cm diep in de bestaande muren. Plaatselijke vaklieden kapten zorgvuldig de nodige uitsparingen uit en metselden de 200 kilo zware glasplaten in. Het glas zelf werd gegoten in Tsjechië en moest, vanwege het volume, maar liefst vijf maanden drogen.

In de oostelijke raamopening staat een roze glasplaat waarin goud verwerkt zit. Als de ochtendzon het glas oplicht, ontstaat zo een sprookjes-, meisjeskamerachtige sfeer. Op het zuiden vind je een felgroene monoliet op basis van uranium. In het westen een oranje of amberkleurige en in het noorden een blauwe met kobalt erin.
Naarmate de aarde verder wentelt en de zon om de kapel heen lijkt te draaien, krijg je een andere lichtinval. Kleuren mengen zich en schakeren voluit.
Zo worden de muren als het ware telkens opnieuw herschilderd zonder één druppel verf. Zonder aanraking met kwast of rol. Bezoekers kunnen bovendien via een knopje bij de ingang nog tweekleurige projecties in gang zetten. En in de massiefhouten kerkpoort werden op verschillende hoogtes gaatjes aangebracht, zodat groot en klein ook van het ingehouden kleurspektakel kunnen genieten als de kapel gesloten is.

Janssens heeft hier een kunstwerk gemaakt dat altijd in beweging is. Nooit af is. Omdat het telkens opnieuw ontstaat en verandert. Met de tijd, met het weer en met de ogen van elke nieuwe bezoeker. Een kunstwerk in beweging is het. Geen eind- of orgelpunt, maar iets dat van moment tot moment verandert en toch van een eeuwige schoonheid is.

Om terug te keren naar ons verhaal … toen we de kapel uiteindelijk gevonden hadden – het was al laat in de voormiddag -, bleek die – wat had je gedacht – gesloten. Gelukkig waren er de kijkgaatjes. En gelukkig op verschillende hoogtes, zodat we allemaal konden binnengluren. En gelukkig was er het fototoestel van zoon twee. Zodat we toch, ” a thing of beauty is a joy forever” indachtig – enkele foto’s mee naar huis konden nemen.