één van de laatste culturele taboes?

Auteur anna b.

“Emotional Neglect is the white space in the family picture; the background rather than the foreground. It is insidious and overlooked while it does its silent damage to people’s lives.” (Dr. Jonice Webb)

Er staat weer een nieuw non-fiction boek op mijn leeslijstje. Niet zomaar of voor de lol, maar om te begrijpen wat er fout ging. De burn-out/bore-out heeft me hard met de neus op enkele feiten gedrukt. De introspectie die met zo’n crash gepaard gaat, was revelerend. Onder andere over de rol van mijn hoogsensitiviteit. Zowel op de werkplek als in het opgroeigezin. Maar ik leerde ook dat, als een omgeving begrip en respect toont, hoogsensitiviteit een aanvulling of verrijking kan zijn in plaats van een probleem.

Dat begrip was er niet en ik werd op beide plekken gelabeld als ‘een moeilijke’. En dus probeer ik nu te begrijpen waarom het van de andere kant uit niet lukt(e). Onder meer met behulp van boeken. Die van Brené Brown bijvoorbeeld. En het werkboek van Iris Koops. En nu ook  Mean Mothers. The Legacy of Hurt van Peg Streep.

Peg is psychologe en stoelde haar boek op wetenschappelijk onderzoek en op gesprekken met volwassen,  ‘unloved daughters’ van ‘mean mothers’, om het in haar woorden te zeggen. Die klinken misschien feller en dramatischer dan ze bedoeld zijn. Mevrouw Streep heeft zelf lang geworsteld met een moeilijke relatie met haar moeder en ik kan me dus inbeelden dat wat ze over het onderwerp schrijft, daardoor ook een beetje gekleurd of verkleurd is.

Het boek gaat over de donkere, ongemakkelijke kant van maternaal gedrag. Over het taboe rond vrouwen die, om wat voor reden dan ook, niet in staat zijn op een gepaste manier van hun kinderen te houden. Niet in staat zijn hen de liefde en warmte te geven die ze nodig hebben om veilig gehecht te aarden. Het boek gaat ook over het misschien nog grotere taboe om die realiteit als dochter naar buiten te brengen. Want het gedrag dat beschreven wordt, is geen psychopatisch kindermisbruik, geen zichtbare mishandeling of flagrante verwaarlozing, maar de meer subtiele, voor de buitenwereld vaak onzichtbare vormen die ook heel wat schade aanrichten. Van manipulatie, leugens en bedrog, over klein houden, dominantie en ongezouten afbreken tot emotionele verwaarlozing tout court. Het boek is niet louter beschrijvend of illustratief, maar wil ook hulp en steun bieden voor wie in zo’n verwrongen moeder-dochter relatie zit.

Deze schaduwzijde van moederliefde blijft in een taboesfeer hangen, zegt de auteur, omdat we maar al te graag geloven in de mythe van onvoorwaardelijke moederliefde. En de realiteit van een gebrek daaraan liefst onder de mat vegen. Want het staat niet netjes. Moederliefde die niet of te weinig is, die onderscheid maakt of voorwaarden stelt. En toch bestaat ze. Meer dan je zou denken. En ze kwetst. Ze troost of omarmt niet, maar stoot af en verkilt.

Peg Streep is niet bang meer om erover te vertellen. Ook al horen mensen dat verhaal niet graag, zegt ze, en moet ze zich vaak verdedigen. Omdat ze als dochter geen lelijke dingen hoort te zeggen over de vrouw die haar gebaard en gevoed heeft. Omdat ze niet geacht wordt te zeggen dat ze als kind al voelde dat haar moeder niet van haar hield. Dat die haar meer als een rivale zag of intellectueel niet aankon. Ze vertelt onder andere hoe haar broer haar belde toen hun moeder stervende was – ze had toen al meer dan tien jaar geen contact meer -, en hoe ze getwijfeld heeft. Want iedereen vond dat ze moest gaan. Dat ze het niet kon maken haar stervende moeder niet te bezoeken. Voor haar eigen gemoedsrust. Voor die van haar moeder. Voor closure. Peg ging na lang wikken en wegen niet en ze heeft er nooit spijt van gehad, zegt ze. ‘Omdat het niets veranderd zou hebben.’ Die woorden komen keihard binnen.

Ze buigt zich verder over wat er gebeurt met de dochters van die moeders. Over de impact op het gevoelsleven en de ontwikkeling van een kind. We gaan er al te vaak van uit dat moederliefde ontstaat nog voor de navelstreng is doorgeknipt. Dat moeders goede feeën zijn die alles doen om hun kinderen gelukkig te maken. En wie dat niet doet, wordt opgevoerd als jaloerse stiefmoeder of boze heks. Kijk maar naar Assepoes, Sneeuwwitje of Hans en Grietje. Wat we vaak vergeten, is dat de oorspronkelijke verhalen honderd keer gruwelijker waren. Dat het moeders waren die jaloers werden of hun kind dood wilden of in het bos achterlieten.

De Gebroeders Grimm namen het taboe weg door in te grijpen in het verhaal. Ander personage en … weg probleem. Ze deden dat onder druk van de burgerlijke moraal van hun tijd. Van een maatschappij die vond en nu nog vindt dat je daar niet openlijk over praat. En als je dat toch doet, zegt Streep, word je of niet gehoord, niet geloofd of misbegrepen, of met de vinger gewezen als ondankbaar of niet goed snik. En die reacties zijn ergens ook begrijpelijk want vaak hebben ‘refrigerator mothers’ – wat een beeld! – meerdere gezichten. Zijn ze liefhebbend en bezorgd voor het oog van de buitenwereld, en alleen binnenskamers of in een één-op-één relatie ontkennend, negerend en emotioneel afwezig.

Wat ik bij Peg Streep las, was herkenbaar. Verhelderend ook. Vooral het fragment over de moedermythe dat je hier vindt.

Begrijpen waarom een moeder haar kind(eren) niet op de gepaste manier kan of wil liefhebben, is één zaak. Als kind leven met de krassen en je afschermen voor meer verdriet is een andere. Daarom worden er ook tips gegeven om beter om te gaan met ‘moederpijn’. Dat kan onder andere

  • door je eigen verhaal te maken/schrijven/vertellen, los van dat van je moeder. Door bij je verhaal te blijven. Het te vertellen aan mensen bij wie je wel veiligheid en wederkerigheid voelt. Vroeg of laat zullen ook zij het inzien en begrip tonen voor wat je hebt doorgemaakt.
  • door negatieve herinneringen aan de moederfiguur te vervangen door positieve. Fijne herinneringen aan mensen bij wie je wel terecht kon bijvoorbeeld. Een tante of een oma, een juf of een buurvrouw, de mama van een vriendin, … .
  • door grenzen te stellen. Aan te geven wat en hoeveel je toelaat. Door ook nee te zeggen en niet altijd te willen’ pleasen’. Want het is toch nooit genoeg.
  • door de pauzeknop te gebruiken. Afstand te nemen van je ouder. Tijdelijk of voor langere tijd. Of in het ergste geval voorgoed te breken zoals de auteur deed.
  • door een deal te sluiten met het ‘oorlogsgebied’. Als volledig breken niet kan of je dat (nog) niet wil. Omwille van je kinderen die ook kleinkinderen zijn bijvoorbeeld. Je kan altijd het contact beperken en je ‘wapenen’ tegen nieuwe uithalen of kwetsuren. Bijvoorbeeld door met je omgeving af te spreken dat je nooit alleen met je moeder praat.
  • door te accepteren dat het zo is en niet zal veranderen. Dat je alleen maar kan proberen niet in hetzelfde patroon te vervallen. (Veel dochters van ‘mean mothers’ doen dat wel blijkbaar.) En je best te doen om een tegenvoorbeeld te zijn. Door ervoor te kiezen een andere moeder te zijn.

 

bronnen: http://www.mynd.nu,  n-continuum.blogspot.be, http://www.psychologytoday.com, abcnews.go.com/

foto bovenaan : kapel van Abbaye Saint-Hilaire, Ménerbes, Vaucluse.

Beeld van Moeder Maria met kind.

30 gedachtes over “één van de laatste culturele taboes?”

  1. quote
    door te accepteren dat het zo is en dat je er niets aan kunt veranderen. Dat je alleen maar kan proberen niet in hetzelfde patroon te vervallen. En je best te doen om een tegenvoorbeeld te zijn. Door ervoor te kiezen een andere moeder te zijn.
    unquote

    Maar dan kan je ook de genen tegen hebben die doorgegeven worden.

    Antwoorden vind je een beetje overal: in psychologie, fictie en non-fictie. En dat van die sprookjes? Dat heb ik ook altijd zo idioot gevonden. Ze halen de boosaardige moeder er uit. Dat is vriendelijker voor de kindjes (behalve dan voor de kindjes die met zo een exemplaar opgescheept zitten).

    Er blijven over schrijven helpt ook.

    Geliked door 2 people

    Beantwoorden

  2. Oei wat confronterend. Het is zoals het is, heb ik geleerd. Je eigen weg kiezen, je eigen gevoel (leren) volgen, je eigen angsten onder ogen zien en daaraan werken. Het kost je je levensenergie, maar het laat je wel groeien tot een vorm van jou zijn, jezelf zijn die onoverwinnelijk is. Kracht halen uit je woede, je eigen kinderlijke onbegrip over wat je hebt gemist, maar als kind had moeten krijgen. Weten hoe het niet moet, maar niet weten hoe dan wel… Schrijven, delen, praten, soms uit het veld geslagen, maar nooit meer geknakt en gebroken! Dank je wel voor dit delen. Heel veel liefs x

    Geliked door 2 people

    Beantwoorden

  3. Niet alleen in de relatie moeder-dochter, maar ook in die van moeder-zoon en/of vader-zoon. Om hierin meer inzicht te krijgen, interesseert dit me. Omwille van de definitieve breuk die er was tussen mijn man en zijn ouders. Ik kon er met mijn verstand wel bij, maar niet met mijn gevoelens. Ondertussen zijn ze overleden. Toch blijft het een lastig gegeven om mee verder te leven.

    Geliked door 1 persoon

    Beantwoorden
  4. Pingback: een fijn kindergedicht – annaknijptertussenuit

  6. Heb ook zo’n boek over moeder-dochterrelaties proberen te doorworstelen maar god wat is dat confronterend. Het is zodanig een taboe dat ik er zelfs op dit anonieme blog niet over kan schrijven maar het vreet m’n ziel aan terwijl ik het projecteer op allerlei andere dingen. Pff.

    Geliked door 1 persoon

    Beantwoorden

  7. Beetje confronterend : ook ik had een moeilijke relatie met mijn moeder, niet dat het aan liefde ontbrak , integendeel, er was verstikkend veel liefde en vooral een onuitgesproken eis dat die liefde wederkerig moest zijn, alsof het mijn plicht was het voortijdige verlies van haar eigen moeder te compenseren. Toen ze stierf voelde ik me voor het eerst in mijn leven vrij.

    Geliked door 2 people

    Beantwoorden

  9. Autch, deze tekst komt hard binnen. Ik ben heel lang overtuigd geweest dat mijn mama mij dolgraag zag, te verstikkend graag zelfs. En toen werd ik zelf mama en besefte dat het niet mij was waarvan ze hield, maar van hoeveel ik voor haar over had. Als ik terugkijk, weet ik niet wanneer het precies ophield tweerichtingsverkeer te zijn. Ik weet alleen dat het voor mijn 9e verjaardag was en dat ik er levenslang een zwakkere gezondheid aan overgehouden heb. Ik mag de brokken opkuisen, zij kan zeggen dat ik een vreselijke dochter ben omdat ik eindelijk mijn grenzen wat beter bewaak… Dankjewel voor je tekst, dit taboe verdient de stilte errond niet.

    Geliked door 1 persoon

    Beantwoorden

  11. Ik dank je met heel mijn hart voor dit onderwerp.

    – ik heb er twee jaar heel intensief in de Jungiaanse therapie mee gewerkt.
    Hoe actieve imaginatie het werk heeft gedaan om vanuit mijn woede, en affectie, mijn onmacht en het vechten voor eigenheid, doordacht en gebrokenheid heeft teweeg gebracht, alleen op het aspect moeder dochter relatie (en later ook dochter vader relatie ) i
    is niet te onderschatten.

    de doorbraak is gekomen na bijna 3 jaar therapie, ik heb me kunnen inleven in hoe het is ontstaan, hoe het moederen werkt in de familie lijn, hoe bemoederen kan vanuit de boven geschreven woorden en gevoelens.

    het is een taboe onderwerp, zeer sensitief en gevoelig onderwerp. dankjewel het vraagt heel veel innerlijke kracht om dit onderwerp te onderzoeken !

    vraag maar als je hierover vragen hebt, misschien kan ik helpen?

    ….. knipoog….

    “vandaar dat ik wel eens gek doe
    en op mijn kop ga staan”

    ode aan Carola

    Geliked door 1 persoon

    Beantwoorden

    1. Dju Anna,

      je doet me schrijven
      – als ik je even een tip mag geven
      het werkboek van Iris
      als ik even als Jungiaans coach mag praten dan is het belangrijk dat je goed een onderscheid kan maken van een narcistische karaktertrek van in dit geval een ‘moeder’ – je moeder.

      – er zit in iedereen een narcist hé ! als je je eigen narcist kent dan lukt het veel beter om jezelf te verplaatsen in je moederlijke narcistische uiting – idem bij moeders en vaders in de familie lijn.

      – als je vanuit je gevoel werkt, beschrijf en omschrijf dan zeer goed in een hele korte tijd ‘wat je bedoelt’ als je zegt dat wat je gekwetst heeft & draai het verhaal om naar uw happy end ! = is een soort van actieve imaginatie – ook belangrijk hierin is in dat verhaal je moeder niet gaan bemoederen maar wel jezelf !

      – als je vanuit woede de narcist gaat benaderen, neem dan een therapeut/ coach onder de arm…
      http://www.narcismecoach.be/

      veel succes!

      Geliked door 1 persoon

      Beantwoorden

      2. Ok ik had het gevoel, het narcisme is een heel boeiend maar ernstig onderwerp voor therapeuten, het is iets dat ‘dat diep kan zitten’. Moeders die te lief zijn en andersom alleen dat al bepaald veel voor een mens…

        ik heb een geweldige moeder, de allerbeste die ik kan en kon voorstellen, het groeien naar elkaar toe is het mooiste geschenk…

        groeien met je eigenheid naar elkaar toe een sleutel tot succes.

        er zijn goeie therapeuten en coachen hoor !

        veel liefs
        Esther

        Like

  13. Sterke, maar zware tekst. Confronterend ook, ook al gaat het bij mij dan niet om een gebrek aan, maar soms om een teveel aan. Wat ik lange tijd ondankbaar van mijzelf vond (en nog steeds vaak vind), want hoe erg kan het nu zijn om té graag gezien te worden… En toch, ook verstikking is niet goed.
    Sterkte alleszins om er mee om te gaan. Inzichten krijgen is louterend, maar desondanks zwaar.

    Geliked door 1 persoon

    Beantwoorden

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.