I’ve heard there was a secret chord
That David played, and it pleased the Lord
But you don’t really care for music, do ya?
It goes like this:
The fourth, the fifth
The minor fall and the major lift
The baffled king composing Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah, Hallelujah, Hallelujah …

Leonard Cohen

Intimistisch, grappig, ernstig, hilarisch, entertainend, aangrijpend, interessant, menselijk, cultuurkritisch, authentiek, live, … Een rist van adjectieven. Woorden die proberen te vatten wat een avond ‘Erkens live’ betekent, maar dat niet echt kunnen.

De echtgenoot had hem al eerder aan het werk gezien. Had zich toen blijkbaar een halve breuk gelachen. En toen ik in één of ander blaadje de aankondiging zag, reserveerde ik twee plaatsen. Uit je comfortzone treden, heet dat. 😉

In het kader van de Nacht van de Geschiedenis zou pianist en muziekkenner Mark Erkens ons meenemen op een eigenzinnige reis door de muziekgeschiedenis. De vakjes in onze agenda’s werden ingekleurd en omdat het een vrijdagavond betrof en zoon vier dan altijd thuis is, zou zoon twee met zijn geliefde komen babysitten. Dat bleek uiteindelijk niet nodig, want de aardige man was vergeten dat hij die avond in Culture Club op Canvas verwacht werd. Het dorpsoptreden werd verplaatst naar 4 mei. Onze eerste vrije donderdagavond sinds zoon vier naar de leefgroep voor volwassenen verhuisde.

Eigenlijk hou ik helemaal niet van optredens. Van geen enkele soort. Bovendien ken ik geen noot (van) muziek, ik luister niet naar Klara en zit ook niet graag met veel volk op één plaats samen. Te kakafonisch, te claustrofobisch. Maar dit beloofde anders: de locatie – het zaaltje naast de pastorie, waar we het doopfeest van zoon twee hielden -, het vervoer – we konden er, bij droog weer, te voet naartoe  – én het publiek – hoogstens een man of 60,70 uit de buurt.

Het regende niet meer en de lucht was zacht. Ideale omstandigheden voor een romantische avondwandeling. We waren uiteraard te vroeg, betaalden de niet-ledenprijs, kochten bonnetjes voor in de pauze en zochten een plekje aan de buitenkant van een haastig opgestelde rij stoelen. Niet lang nadat we “hij is er’ hoorden fluisteren, kwam de pianist voorbij gewandeld. Lichtjes schommelend.

Hij is dan ook een atypische pianist. Omvang-rijker dan goed voor hem is en zonder vlinderdas. Een oude jeans, een gedemodeerde blauwgroene pull met V-hals en een hemd dat er al een werkdag op had zitten, dat was het. Maar dat gaf niet. Ware schoonheid zit vanbinnen, toch? merkte hij in de loop van de avond ironisch op.

Ik heb bijna twee uur lang met open ogen geluisterd. Zonder me te vervelen. Tranen gehuild van het lachen en andere weggepinkt van ontroering.

Erkens is een fenomeen. Een bevlogen verteller en een erudiet man. Zeker als het over muziek en cultuurgeschiedenis gaat. Een heel gewone man ook. Zonder sterallures. Want middenin zijn verhaal begon zijn gsm plots te trillen op de aftandse elektrische piano die de mensen van het Davidsfonds daar voor hem hadden neergezet. Op een te krap podium bovendien waar hij net niet afviel. Hij keek naar zijn schermpje, zei doodgemoedereerd dat het zijn zoon was en dat die doorgaans taal noch teken geeft, tenzij hij zijn vader nodig heeft. Hij zal moeten wachten tot de pauze, voegde hij er laconiek aan toe en pikte nadien moeiteloos zijn verhaaldraad weer op. Het publiek lachte, hoofdschuddend van herkenbaarheid.

De man speelde muziek. Vertelde over muziek en waar die eigenlijk (niet) over gaat. Over vooroordelen en kleine kantjes van grote componisten. Over ons misplaatst cultureel superioriteitsgevoel en grote drama’s uit de wereldgeschiedenis. Over ritme en melodie, harmonie of begeleiding. Over herhaling en variatie. Over Romantiek en Weense salons, holbewoners en zwarte slaven, jazzmuziek en een bolero. Ravel, Mozart, Bach, Haydn, Gershwin en anderen passeerden de revue. Met het kunsthistorisch verhaal was ik helemaal mee. Bij de muziektheorie moest ik, net als in de humaniora, afhaken.

Muziek drukt geen gevoelens uit, prentte hij ons in het hoofd. Muziek heeft geen gevoelens. De mens wel. En die mens maakt muziek en gebruikt die om gevoelens of stemmingen te uiten. Breit noten tot melodie. Tot die bij een gevoel, een moment of gebeuren passen. Net zoals je soms naar poëzie of een andere kunstvorm grijpt als je je eigen woorden niet vindt. Hij illustreerde ook hoe wat we zien ons gehoor beïnvloedt, afleidt, misleidt, verdraait, … . Liet horen hoe simpele dingen heel mooi kunnen zijn. Hij gaf ook een meesterlijke imitatie van twee soorten pianisten weg. De geëngageerde en de niet zo geëngageerde. We lagen bijna plat van het lachen.

Mark Erkens straalt – vergeef mij het woordgebruik – tonnen passie uit. En heel veel liefde voor muziek, voor het leven, voor zijn vrouw en kinderen.

Hij eindigde met het verhaal van een dubbele geboorte. De geboorte van zijn dochter die – hoe toepasselijk! – Klara heet. En de geboorte van hemzelf als vader. Hoe je dat gevoel niet in taal kunt beschrijven. Dat er wel muziek is die benadert wat hij voelde toen zijn dochter voor het eerst in zijn ogen keek. Het mooiste wat er is, zei hij trots. En ook dat bedoelde hij dubbel, want even later zette hij een aria uit de Goldbergvariaties van Bach in. Zijn lievelingsstuk.

Luister maar.