Herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij wil.

Cees Nooteboom

~~~

De kronkelpaden van het geheugen zijn ondoorgrondelijk. De bochten waarin selectie- en sorteercriteria zich soms wringen nog meer, want waarom komt die ene herinnering op een veilige, droge zolder terecht en die andere onder tonnen afval op een vuilnisbelt? Er zit geen enkele logica in. Geen voor de hand liggende opdeling in groot en klein, belangrijk of futiel, positief of negatief. Het is als een bochtig Toscaans landschap. Een lappendeken van kleuren, vol heuvels en bochten. Of als een oud Italiaans stadje. Een wirwar van steegjes, met nauwe doorgangen en verborgen passages. Waarin je kan verdwalen en heel veel missen.

Doorgaans werkt mijn fotografisch geheugen nochtans goed én gedetailleerd, met klanken, geuren en smaken bij de beelden . Maar hier en daar zitten er gaten, grijze zones en zwarte vlekken.

Dat werd vanochtend pijnlijk duidelijk toen ik de column Urban Young en Creative van An Olaerts las in dS Magazine. Toen ze het had over “een geheim palazzootje achter de Piazza Maggiore in Bologna”. En over “de terroristen” die daar in 1980 het station opbliezen. Over “de scheur in het marmer” die daar nog altijd aan herinnert. Over “de klok die er sindsdien stilstaat op 10.25 uur”.

Bologna, 2 augustus 1980 dus. En onze trein die er even stil bleef staan.

Het beloofde onze langste zomer ooit te worden, zo tussen de humaniora en de universiteit in. Een warme zomer waarin we met een twintigtal laatstejaars naar Italië trokken voor een grote pot cultuur. Een alternatief voor de prestigieuze Griekenlandreis. Dat vriendelijker bleek voor de ouderlijke portemonnee én voor mensen met vliegangst zoals ik. Want we gingen met de trein.

Een hoogst oncomfortabele nachttrein uiteraard, waarop ik geen oog dichtdeed. Maar die tien of twaalf dagen Italië, die maakten een onuitwisbare indruk. De mooie plekken, de rijke geschiedenis, de zwoele warmte, de lawaaierige brommertjes, het dolce far niente als er geen kerk of museum op het programma stond, de ijsjes,  … . Firenze, Siena, San Gimignano, Assisi, Ostia en uiteraard Rome. Een programma om u tegen te zeggen. Ik vond het allemaal geweldig en nam me voor er later nog eens terug te keren, maar dan liefst met man en kinderen.

Maar hoe selectief het geheugen! Ik herinner me bijvoorbeeld wel het Laura Ashley-kleed dat ik droeg, daar op het loden plein in San Gimignano. Ik proef nog altijd de eerste pastaschotel in Firenze. Ik zie nog het beeld van onze kamer mét ventilator in Assisi, het afschuwelijke avondeten in Rome. De zwartgeblakerde en veel te zoute rode paprika’s met aardappelen als puimstenen. Ik voel nog de hardheid van de houten banken in de boemeltrein naar Assisi. Hoor de marktkramers nog roepen onder ons hotelraam. Herinneringen aan de kleine dingen dus. De details. En niet alleen aan de positieve. Die herinneringen bleven overeind. Leven nog altijd.

Maar het grote nieuws van die zomer, de bomaanslag op het station van Bologna, – het nieuws dat in alle kranten stond, in binnen- en buitenland! – raakte ik kwijt. Uit de geheugentrein geslingerd in één of andere bocht. Weggeduwd. Ondergestopt. Begraven. Tot vandaag.

Het bericht had ons nochtans bereikt. We stonden zelfs even stil in dat station in Bologna. Misschien op de heenreis, misschien toen we weer naar huis gingen. Ik weet het echt niet meer. En wie weet hebben we onszelf op dat moment zelfs gelukkig geprezen dat het niet onze trein was die het station binnen rolde, die tweede augustus om 10.25 uur. Waren we o zo heppie omdat we die ochtend in het zonnige Italië op een markt in Firenze flaneerden en de mooiste meisjes van onze groep de jonge Italianen van zich af probeerden te schudden.

We waren jong en gelukkig onwetend over de 85 doden en meer dan 200 gewonden die bij die aanslag vielen. Was dat toen echt tot ons doorgedrongen, onze reis was misschien niet dezelfde geweest. En de herinneringen eraan misschien ook niet.